هفت بانوانه" عنوان سومین کتابی است که زیر نظر عطاء الله کوپال توسط انتشارات نگیما(نگار و نیما) در تهران منتشر شده است. در این کتاب متنهای قانون، بدون خانواده(مریم ایرانمنش)، آنجا، زیر آوار(آتوسا راستی)، سازش شرمبار ناسزاواران!(صبوره رنگرز)، از پشت پردهها(سیده شیوا شیخاوندی)، صدای منو میشنوید؟ (مریم فرمانبر)، سالگرد ازدواج(عفت قلمچی) و سقوط در ثانیه آخر(عفت قلمچی) درج شده است.
هفت بانوانه" عنوان سومین کتابی است که زیر نظر عطاء الله کوپال توسط انتشارات نگیما(نگار و نیما) در تهران منتشر شده است. در این کتاب متنهای قانون، بدون خانواده(مریم ایرانمنش)، آنجا، زیر آوار(آتوسا راستی)، سازش شرمبار ناسزاواران!(صبوره رنگرز)، از پشت پردهها(سیده شیوا شیخاوندی)، صدای منو میشنوید؟ (مریم فرمانبر)، سالگرد ازدواج(عفت قلمچی) و سقوط در ثانیه آخر(عفت قلمچی) درج شده است.
رضا آشفته:
کتاب"هفت بانوانه" شامل نمایشنامههایی است که همگی به شیوه کارگاهی نوشته شدهاند و از آن جایی که نویسندگان این نمایشنامهها همگی خانم بودهاند، نام هفت بانوانه بر این کتاب نهاده شد.
عطاءالله کوپال ـ استاد دانشگاه و مترجم ـ گردآوری این کتاب را بر عهده داشته و مقدمهای بر این کتاب و تحلیلی بر تک تک آثار نوشته است. این گزارش هم با بخشی از مقدمه او آغاز شده که در ادامه این مقدمه میخوانیم:«نمایشنامههای این کتاب، طی زمانی طولانی، جمله به جمله و دیالوگ به دیالوگ در کارگاه نمایشنامهنویسی شکل گرفتهاند. گاه چنان بوده است که اثری بیش از پنج بار بازنویسی شده و گاه پس از طی مسیری طولانی به این نتیجه رسیدهایم که باید بازگردیم و همه نمایشنامه را از نو بیافرینیم. استقامت و شکیبایی این هنرجویان سبب شد که در میانه راه، از پای و پویه باز نمانند و کار خود را تا به آخر ادامه دهند.»
عطاءالله کوپال در این کارگاهها مهمترین جنبه کار هر هنرجو را رسیدن به دیالوگهای جذاب و دراماتیک قرار داده است؛ چون اعتقاد دارد که در تمام آثار برجسته نمایش جهان، دیالوگها چشمگیر و باارزشند. در واقع میتوان گفت که دیالوگ در تئاتر با این که بیانگر کلامی از زندگی روزمره است، اما در نهایت، امری ادبی است. ادبی بودن دیالوگ، الزاماً به معنای ادیبانه و اغراقآمیز بودن آن نیست.
وی علیه دیالوگهای رایج در سریالهای تلویزیونی انتقاد تند میکند و بر این مبنا از هنرجویانش میخواهد که به انگیزه نزدیک شدن دیالوگها به زندگی مردم کوچه و بازار، از دیالوگهای مبتذل پرهیز کنند و این نوع دیالوگ را از صافی بیان ادبی بگذراند تا ادبیات در پس و پیش این دیالوگ غالب شود. او الگوی راستین و حقیقی خود را اکبر رادی قرار میدهد؛ نویسندهای که بیشتر از دیگران بر زبان متنهایش کار کرده است و با آن که درباره مردم و از زبان کوچه و بازار بهره میگیرد، اما ادبیات را اصل و اساس بیان خود قرار داده است. به همین دلیل ویژگی عمده کتاب"هفت بانوانه" را دیالوگهای آن میداند.
عطاءالله کوپال در کارگاه خود به ساختار درام بر پایه تعلیق و ایجاد جاذبه در مخاطب برای ماندن در تالار و تماشای یک اثر نمایشی قرار میدهد. او به تکنیکهای پیچیده اهمیت میدهد و بر مبنای آفریدن شخصیت، شخصیتپردازی، گرهافکنی و خلق کشمکشهای قوی، یک متن را پیش میبرد، اما مهمترین خصلت درام را خلق"بحران" قرار میدهد و در این خصوص مینویسد:«معمولاً ملودرامهای سطحی، "تعلیق" را بر گره افکنیهای شگفتانگیز یا کشمکشهای خونین و آشتی ناپذیر بنیان مینهند. "بحران" عبارت از کنشی است که طی آن شخصیت یا شخصیتهای اصلی نمایشنامه دیگر نتوانند به مسیر قبلی داستان ادامه دهند.»
کارگاه نمایشنامهنویسی
عطاءالله کوپال از سال 1376 تاکنون در کارگاه نمایشنامهنویسی خود موفق شده که هنرجویانش را ترغیب به نگارش 21 نمایشنامه کوتاه و بلند کند. در این بین نمایشنامه آندرانیک، چاپ "انتشارات آتنا" موفق شد در جشنواره بیستویکم تئاتر فجر(1381) برنده جایزه سوم نمایشنامهنویسی شود که این متن در سال 82 توسط حمید پورآذری در تالار کوچک تئاترشهر اجرا و با استقبال منتقدان روبهرو شد. همچنین نمایشنامه"شطرنج سوئیسی" نوشته هوشنگ فضلی در سال 84 در تالار سایه تئاترشهر به کارگردانی مسعود موسوی اجراشد که با نظرات موافق و مخالفی روبهرو شد. این متن در یک اجرای دیگر در جشنواره کانونها در سال 85 موفق به دریافت جایزه دوم نمایشنامه میشود. نمایشنامه"فیلم خانوادگی" نوشته مژگان فرحآور نیز توسط انتشارات جهاد دانشگاهی چاپ شده است.
این کارگاه کتاب اول خود را تحت عنوان"نمایشنامه معاصر" توسط انتشارات سعدی منتشر کرد که در آن نمایشنامههای"بانوی پرلاشز"(حسین مهکام)، "مرد، ویلچر و چند پرسش" (علی ریاحی)،"زنی پشت در" (گیتی بایندر)، "بعد از محاکمه" (رضا صفوینیک)، "عریان در گردباد" (هوشنگ فضلی) و"کسوف" (رزیتا اصلمند) آمده است.
همچنین کتاب دوم به نام"شش تک پردهای کوتاه" توسط انتشارات آتنا منتشر شد که در آن متنهایی از گیتی بایندر(ترور بازیگر)، عفت قلم چی (انتخاب چهارم)، رزیتا اصلمند (دو متن یازده شاخه زنبق سفید و اشک مصنوعی)، هوشنگ فضلی(شطرنج سوئیسی) و الهام فرزانه(عکس تازه) آمده است.
هفت بانوانه
"هفت بانوانه" عنوان سومین کتابی است که زیر نظر عطاء الله کوپال توسط انتشارات نگیما(نگار و نیما) در تهران منتشر شده است. در این کتاب متنهای قانون، بدون خانواده(مریم ایرانمنش)، آنجا، زیر آوار(آتوسا راستی)، سازش شرمبار ناسزاواران!(صبوره رنگرز)، از پشت پردهها(سیده شیوا شیخاوندی)، صدای منو میشنوید؟ (مریم فرمانبر)، سالگرد ازدواج(عفت قلمچی) و سقوط در ثانیه آخر(عفت قلمچی) درج شده است.
عطاءالله کوپال به عنوان معلم، تک تک این نمایشنامهنویسان جوان را معرفی میکند و به ارائه تحلیلی کوتاهی از این آثار میپردازد تا به این طریق بتواند این متنها را برای عرضه در جامعه هنری معرفی کند. به عنوان نمونه، این معرفی را که به"مریم ایرانمنش" اختصاص یافته است، میخوانیم:
«مریم ایرانمنش در سال 1360 در تهران متولد شده است. دانش آموخته دوره کارشناسی ارشد رشته ادبیات نمایشی است. پیش از این شماری کارگردانی و کارهای اجرایی نمایشهای عروسکی و طراحی صحنه تئاتر داشته است. نمایشنامه"قانون" بدون خانواده موقعیتی بغرنج و کشمکش فشرده در یک خانواده گسیخته را به نمایش میگذارد. مهمترین چالش نمایشنامه، برخورد میان قانون و انسانهاست. در واقع پرسش اصلی این است که"قانون" یا"انسان"، کدام یک اولویت دارند؟ در هر حال قانون حرف آخر را میزند. در حالی که سرانجام انسانها، بر سر دو راهی، بین قانون و مصلحتِ خود از پا درمیآیند.»
عطاءالله کوپال با برگزاری این کارگاه و نشر آثار برگزیده راه درستی را پیش روی دیگر استادان ادبیات نمایشی قرار میدهد تا این گونه نمایشنامهنویسان زودتر از پیچ و تابهای رایج، خودی نشان دهند و زودتر در معرض دید قرار گیرند تا عرضه آثار آنان با نقدهای جدید و برخوردهای سازنده مواجه شود. شاید استادان دانشگاه در خود نمیبینند که چندان از حد معمول کلاس درس، بخواهند پیگیر متنها و نوشتههای شاگردانشان باشند؛ آنها ترجیح میدهند همه چیز را در آن ساعت درسی خلاصه کنند. اما کوپال در این کوشش همراه شده تا نتیجه کار مطلوبتر شود.»